Jumat, 30 September 2016

Tugas 2 kelas VIII SEM 1 2016



2.      Semaken crita ing ngisor iki !

NGGAYUH TENTREM
                                                                                 
Urip kok sansaya angel. Reregan sansaya ndedel. Kosokbaline pametune sawah sansaya susut. Sing wereng, sing banjir, sing udan salah mangsa, kok kaya-kaya ganti gumanti ngrampas rejekine wong tani cilik. Kanggo mangan wae paribasane Senen Kemis.
Esuk iki atiku lagi bruwet. Tanduranku bosok, kekum banyu udan. Beras ing senthong wis entek gusis. Jare jagongan ndhuwur lincak, ngadepi kedadeyan kaya ngene iki ana patang pilihan, yaiku ngurangi mangan, utang, ngendhat, utawa merjaya lisan. Ah embuh bener apa ora.
Aku isih lungguh ing teras. Dumadakan ana mobil alus tleser-tleser nuli mandheg ing pinggir rattan ngarep omahku. Aku nyawang kanthi terwaca. Ana priya sing gedhe dhuwur metu saka mobil jumangkah menyang omahku. “Kula nuwun, “ ngendikane priyayi kuwi uluk salam.
“Nggih mangga-mangga pinarak. Panjenengan sinten nggih ?” kandhaku nuli takon.
“Pangling karo aku ?” priyayi kuwi ganti takon. Pranyata priyayi kuwi kanca lawas. Sarpan, kancaku nunggal kelas Sd lan SMP. Lulus SMP aku trima nggarap sawah secuwil, dene Sarpan mboro menyang Jakarta.
Suwe ora ketemu, nanging aku bisa mbiji dheweke. Sanajan suwe ing Jakarta lan wus kasil, dak sawang Sarpan tetep Sarpan sing ndhisik. Tata karma lan tidak tanduke isih njawani banget. Sarpan tansah andhap asor lan alus bebudine. Busanane uga nganggo batik Jawa.
Omongan ngalor ngidul, pungkasane tekan bab kahanan urip. Karo sapa maneh aku ngudarasa. Ndilalahe Sarpan kok ya pangerten. Sarpan nyaguhi nulungi aku kanthi aweh pagaweyan.” Seminggu maneh kowe nyusul menyang Jakarta”, ujare Sarpan kanthi ngelungi dhuwit nem atus ewu.
Aku wus duwe tekad kenceng arep ngowahi urip. Wis bosen aku urip kaya ngene. Mula seminggu candhake aku pamitan marang anak lan bojoku. “Muga-muga ndang entuk dhuwit sing akeh ya Mak, “kandhane bojoku kanthi luh tumetes ing pipine.
…………………………………………………………………………
Karotengah jam candhake, mobil mandheg ing sangarepe omah mewah. Kabeh nuli medhun. Sarpan ngomandani ing ngarep kanthi uluk salam. “Permisi! Permisi!” ujare Sarpan sajak sereng. Ana pawongan mbukak lawang. Lan sabanjure Sarpan rembugan.
Aku ngetut mburi Sarpan. O pranyata bab utang sing dadi punjering perkara. Rembugan saya suwe saya panas. Aku kaget saknalika. Sarpan nyekel krah klambi pawongan kuwi sinambi ngincim. “Yen minggu ngarep ora ndang nyaur, dak ceklek gulumu !” pangincime Sarpan.
Dheg! Oh Sarpan kok kasar kaya mangkono. Sarpan sing dak kenal seneng ngajeni liyan lan kebak subasita, malik grembyang kayadene kewan wengis kang nyaplok mangsane. Kutha gedhe wis ngowahi adat lan atimu dadi peteng ndhedhet.
……………………………………………………………………………….
Ooo aku saiki ngerti saka ngendi bandha donyane Sarpan. Kabeh mau dituku srana tegel nggebuki lan merjaya liyan. “Apa ya aku kudu mlaku srana carane Sarpan kareben oleh dhuwit akeh ?” pitakonku marang ati cilikku ing tengah wengi.
Isih kelingan wasiyate swargi bapak ibuku. “dadiya wong Jawa sing temen, aja kelangan Jawane, dadi wong Jawa kuwi kudu kebak subasita ing pasrawungan, nduwe trapsila andhap asor, lan kebak rasa ing pangrasa”, ngendikane paring pitutur wicaksana.
Rong dina wis cukup anggonku melu Sarpan. Aku ora kuwat. Atiku kelara-lara. Bengi iki aku tata-tata klambi. Sesuk esuk aku arep mulih ndesa. Kanggo ndandani urip, aku duwe rancangan arep ngolah sawah kanthi luwih sengkut lan nrintis usaha ternak bebek.
Sarpan mempeng golek bandha, nanging Sarpan ora nengenake subasita, murang tata, nerak tatanan. Pungkasane mesthi nampa ganjaran. Mula dadi wong Jawa aja mung pinter nganggo busana Jawa, nanging ati lan tumindake kudu trep karo adat Jawa.


       ( Kapethik saking Harian Jogja Kaca 21, Kemis Pahing  14 April  2011                        mawa besutan )

A.    Tembung kang wigati saka cerkak ing dhuwur iki setitekna !
1.                              sansaya                                                                   
2.                              susut                           
3.                              salah mangsa                                      
4.                              senthong                                             
5.                              kadadeyan                              
6.                              dumadakan                            
7.                              andhap asor                            
8.                              alus bebudine                         
9.                              subasita                                  
10.                          ganjaran                      

B.     Tembung kang wigati saka cerkak ing dhuwur golekana tegese banjur gawenen ukara !
1.      candhake :…………………….……………………………….…………………
Ukara :……………………………….…………………………………………..                                   
2.      sereng:…………….…………..…………………………………………………  
Ukara :……………………………………………………………………………
3.      Jawani:……….…………………………………………….…………………….
Ukara :……………………………………………………………………………
4.      saknalika :………………………………………………………………………..
Ukara :…………………………………….………………………………………           
5.      andhap asor :………………..…………………………………..……………….. 
Ukara :……………………………………………………………………………
6.      alus bebudene :……………………………………………………………………
Ukara :……………………………………………………………………………
7.      subasita :…………………………………………………………………………
Ukara :…………………………………………………………………………... 
8.      murang tata :…………………………………………………………………….
Ukara :…………………………………………………………………………..  
9.      nerak tatanan :………………………………………….…………………………
Ukara :……………………………………………………………………………
10.        terwaca :……………….………………………………………………………...  
Ukara :……………………………………………………………………………





C.    Wangsulana cekak aos !
1.      Sebutna paraga cerkak ing dhuwur  ?
…………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………
2.      Sebutna latar; papan lan wektu kang ana ing cerkak kanthi judhul “nggayuh tentrem”  iku ?
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
3.      Andharna kepiye kahanan sing digambarake ana ing cerkak kasebut ?
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
4.      Miturut panemumu apa wae isi pokok saka cerkak ing dhuwur  ?
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
5.      Budi pekerti apa wae kang ana saka cerkak ?, andharna alasanmu!
…………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………




WANGSULANA


Wangsulana pitakonan ing ngisor iki kanthi patitis !
1.      Sebutna paraga protagonis lan antagonis cerkak kanthi judhul nggayuh tentrem !
2.      Sebutna budi peketi sing bisa dijupuk saka cerkak kanthi judhul nggayuh tentrem !
3.      a. Tarmono pancen siswa sing kebak ing subasita. Tegese tembung subasita yaiku…
b. Aja nganti dadi siswa sing murang tata. Tegese tembung murang tata yaiku…
4.      Miturut panemumu kepiye menawa ana wong sing anggone golek rejeki kanthi cara sing ora bener ?
5.      Apa wasiyate swargi bapak lan ibune paraga utama ing cerkak kanthi judul nggayuh tentrem ?

***************************** sugeng makarya**********************


TUGAS 1 CERKAK KELAS VIII SEM 1 2016



Wacanen cerkak  ing ngisor iki !




HAPENE GENJUR

Menyang sekolahan nggawa handphone utawa hape pancen lagi ngetrend. Nek gak nggawa hape jare kurang gaul ! Mula, bocah-bocah SMP Negeri panggonane Haryo, Genjur lan Bejo sekolah ya wis akeh sing nggawa hape menyang sekolahan. Kae delengen ! haryo ing wektu ngaso kuwi wis mencet-mencet keybad hapene dikancani Genjur lan Bejo sing ndeleng kanthi rasa iri. Sawetara kuwi, bocah-bocah liyane uga asyik berhape ria.
Haryo mesem kecut nalika mbukak es-em-es saka Pipit. Mau kirim es-em-es menyang Pipit. Tulisane: Pit, aku digarapke PR matematika ya! Yen kowe ana dhuwit kanggo tuku bakso, aku ya gelem nggarapke. Yen kowe ana panganan enak-enak, aku ya sumadia . Apamaneh suk yen kowe wis ana mobil hadhiyah saka bapakmu, aku ya tambah saya gelem nggarapake PR mu !
Wangsulane Pipit liwat es-em-es: Aku wedi, Har! Mengko dak didukani pak guru, wong yen nggarapake PRe  kancane  ora oleh lan bijine bakal disuda ning menawa ngajari carane  oleh. Harjo kukur-kukur sirahe. Amarga rumangsa ora bisa nggarap PR Matematika.
“Har aku nyilih sak-es-em-es-an wae, ya ?” Bejo kepencet pengin kirim es-em-es.
“Kowe arep es-em-es sapa ta Jo?” pitakone Haryo.
“Es-em-es R
Irit, Har! Oleh, kan ?” krungu wangsulane Bejo kuwi, Genjur ngguyu kepingkel-pingkel.
“Jo, Bejo! Wong Ririt ora duwe hape kok arep kokkirim es-em-es!” Guntur maido.
“Ya ben ta! Iri ta kowe merga aku arep disilihi hape karo Haryo?”
“sing arep nyilihi kowe sapa? Kana-kana ngaliha! Ngganggu wong lagi asyik wae!” haryo ngusir bocah loro kuwi kanthi kejem. Kepeksa Genjur lan Bejo ngalih banjur lungguh jejer nang teras kelase. Bocah loro kuwi mung bisa nyawang Haryo sing lagi es-em-es-an karo Pipit. Kamangka, Pipite dhewe lungguh ora adoh saka Haryo. Kira-kira patang meteran saka panggone Haryo lungguh, Edan ora ?
Genjur wis ngiler pengin duwe hape dhewe. Yen duwe hape rak penak! Isa es-em-es-an karo nawangsih, adhike wedok Haryo sing imut-imut kae. Ngono sing ana pikirane Genjur. Mula mulih sekolah kuwi Genjur langsung mogok mangan. Ing lawang kamare dicentheli kertas wis ditulisi: LAGI MOGOK MANGAN MERGA ORA DITUKOKKE HAPE!
Ibune genjur sing wis mulih saka dodolan bubur ing pasar ora nggape. Ibune malah banjur es-em-es bapake Genjur. Pa, Genjur mogok mangan njaluk hape! Pa, Let sedhela ana wangsulan saka bapake genjur. Togna ae, Ma! Mengko yen luwe rak nyosor dhewe!
Pancen Ibu lan Bapake Genjur wis padha-padha nyekel hape, sanajan ta hapene sing modhel lawas. Alasane bapak lan ibune genjur jare ben komunikasi antarane suami lan istri terjalin bisa terjalin harmonis. Sakliyane kuwi, bapake genjur sing pagaweyane makelaran kuwi pancen butuh sing jenenge hape kuwi. Amarga transaksi jual-beli luwih penak yen liwat hape.
Lha yen ibune Genjur sing mung bakul bubur kuwi kok nggawa hape kanggo apa?
“Ya, kanggo nyervis bojo ta! Yen sakwayah-wayah bojo mbutuhake rak bisa ngubungi liwat hape. Umpamane pengin dimasakne sop buntut, apa pengin ditukokake gethuk lindri, utawa liyane, rak bisa ndang taksiapke”! ngono alasane ibune genjur nalika ana sing takon, dodol bubur kok nggaya nggawa hape barang?
Nganti bengi kuwi Genjur durung metu saka kamar. Bapak lan ibune sing wis ngumpul ana omah wiwit khuwatir. Aja-aja genjur gek….keturon! Lha wong wiwit awan durung mangan. Yen lara rak mesakake. Apamaneh Genjur kuwi anak lanang ontang-anting. Yen lara angel tamban-tambanane. Obat saka dhokter ora mempan. Lagi waras yen wis diombeni banyu godhongan kulit duren. Lan, saiki durung usum duren. Yen nganti lara tenan rak angel nggolekna kulit duren.
“ Njur bocah! Metua nak! Kana mangana dhisik!” Bapake Genjur nyeluk karo nothog lawang.
“ Wegah yen ora ditukokake hape!
Aku ora arep metu saka kamar saklawase. Ben kamar iki dadi seksi kekejemane wong tuwaku!” wangsulane Genjur saka njero kamare karo mewek.
“Ya, wis! Suk yen wis ana rejeki taktukokne! Ning, kowe latihana dhisik carane nggunakake hape, ya! Wis saiki ndang metua!” Genjur metu saka kamar kanthi praupan seneng.
“Tenan ta, Pak! Aku latihane nganggo hapene bapak apa ibu?”
“latihanmu nganggo gambar hape wae, Njur! Mengko takguntingke gambar hape kanggo latihanmu!”
“Huh, Bapak! Ning, yen ana rejeki ditukokne tenan lho, Pak!”
“Iya, iya, Njur! Ning kowe mbok sing ketok modern ta! Mosok nyeluk kok bapak karo ibuk. Nyeluka papa karo mama ngono lho !”
Esuk kuwi Genjur wis siap mangkat sekolah. Klambi sragam putih abu-abu wis dienggo. Sarapan entek rong piring, lawuh sambel kecap ya wis. Wis siap tempur pokoke! Ning, nalika weruh hapene bapake, eh papane, sing lagi ngglethak ana meja ruang tamu, jangkahe kandheg. Tolah-toleh ngiwa nengen, ndhuwur ngisor! Wah, papa karo mamane ora ngerti. Gage wae hape disaut dilebokake tase terus nggeblas mangkat menyang sekolahan.
Tekan sekolahan ketemu Haryo lan Bejo sing lagi ngobrol karo Pipit lan Ririt. Kabeh bocah kuwi padha nggawa hape dhewe-dhewe. Haryo, Pipit, lan Ririt nyekel hape ing tangane. Mung bejo sing nggawa hapene nganggo cara dikalungna. Kathik hapene modhel hape modhel hape kanggo mbalang asu kae. Kae lho, hape weton lawas sing guedhe! Mulane lakune Bejo kok rada mbungkuk. E, jebul kabotan hape, ta? Hi hi hi.
“Aku ya wis duwe hape! Iki lho hapeku!” Genjur ngetokake hape saka tas banjur dipamerake.
“Hebat kowe, Njur! Hapemu kuwi hape apik. Mereke Nukiyo, ta!” Pipit ngelem nganti genjur krenggosan saking suenenge dilem cewek ayu. “Pira nomer hapemu, Njur?”
“Nomer…nomer…nomer hapeku?
Eh, pira, ya? Aku ora apal kok!” wangsulane Genjur grogi.
“ Wah piye ta? Duwe hape kok ora apal nomere? Jajal miscallen nomer hapeku!” aloke Haryo.
“Miscall? Apa miscall kuwi, Har?Hapeku disawatna menyang kowe ngono piye?” Genjur bingung karo plolang-plolong. Bejo ngguyu kekel.
“Miscall kuwi awakmu ngebela nomer hapene haryo. Yen hapene Haryo wis nyaut, hapemu kenselen!” Bejo njelasna kanthi ati bombong, kamangka, Bejo olehe sinau nggunakake hape ya lagi mau bengi. Iki wae njaluk diajari tanggane nganti  jam papat esuk. Nganti tanggane misuh-misuh. Lha, piye? Bejo diajari bola-bali ning kok ora nyandhak-nyandhak. Mulane nganti parak esuk.
Bel tandha mlebu wis muni. Bocah-bocah gage mlebu kelase dhewe. Pelajaran ing jam pertama kelase Haryo sakanca mau matematika. Gurune Pak Aljabarun sing kerenge kagila-gila.
“Tolong yang bawa hape, hapenya dimatikan semua! Disekolah khusus pelajaran saya kalian tidak boleh bawa hape. Hape dititipkan ke pak Satpam biar aman. Pak Aljabarun ngelingana.
“Eh, har? Piye carane mateni hape?” Genjur mbisiki Haryo sing lungguh ing bangku ngarepe. Haryo  mung gedheg. Semono uga Bejo nalika genjur takon kanthi bisik-bisik. Genjur dadi bingung. Wedi yen nalika pelajaran hapene muni. Bisa cilakak tenan!
“Ndang balia, sri! Ndang balia! Aku lara mikir kowe ana neng ngendi? Ndang balia, sri! Ndang balia! Tega temen kowe lunga ninggalake aku!” Swara ringtone hapene genjur muni tenan. Kathik banter sisan. Sakala kabeh mripat nyawang Genjur sing lagi bingung mateni hapene kanthi mijeti keybode ngawur. Sing kepijet malah tombol kanggo njawab panggilan. Mula banjur keprungu swarane papane genjur lagi muring-muring saka hape.
“Genjur! Balekna hapene papa! Nggawa kok gak omong-omong. Awas, yen ora cepet kokbaleke, sangumu sesasi takstop!”
“Piye carane mateni? Piye iki? Tulung! Tulung!” genjur mbingungi.
Bocah sakelas ngakak bareng-bareng. Malah Pak aljabarun ya ora bisa ngempet guyune. Oalah, Njur, Njur! Durung bisa nggunakake hape kok wis kesusu kae! Akhire Genjur diukum dening Pak aljabarun. Ukumane, dikongkon ngeterake hapene papane menyang omah. Ning, ora oleh mlaku biasa. Mlakune kudu engklek. Hi hi hi!.

 (Kapethik saking Panyebar Semangat No  37, tanggal 16 September 2006  kanthi ewah-ewahan )

A.    Kawruh tembung
Golekana tegese tembung-tembung ing ngisor iki !
1.      ngetrend                   :……………………………………………………………
2.      ngganggu                 :……………………………………………………………
3.      makelar                     :……………………………………………………………
4.      kejem                        :……………………………………………………………
5.      praupan                    :……………………………………………………………
6.      jangkah                     :……………………………………………………………
7.      kandheg                   :……………………………………………………………
8.      krenggosan               :……………………………………………………………
9.      bombong                  :……………………………………………………………
10.  ngelingana                :……………………………………………………………


B.     Wangsulana pitakonan ing ngisor iki kanthi patitis !
1.  Sebutna paraga lan watake  cerkak ing dhuwur kanthi dikantheni bukti kang nuduhake watak iku mau !
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………

2. Kepiye pamilihing tembung kang digunakake ana ing cerkak Hpne Genjur ing dhuwur ? andharna lan sebutna alasane kanthi bukti kang nyata saka cerkak !
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………

3.  Sebutna latar ; papan, wektu, kahanan cerkak kanthi judhul Hpne Genjur ing dhuwur kanthi dikantheni bukti ukara sing ana saka cerkak kasebut !
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
4.  Andharna panemumu menawa ana siswa kaya Genjur  ?
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
5.  Pesan utawa amanat apa sing ana saka cerkak Hpne Genjur kasebut ?
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………