- Mboten kenging sinambi maem / dhahar utawi ngunjuk.
- Mboten kenging sinambi gojegan.
- Kedah tansah ngatos-atos.
- Menawi sareng tiyang sepuh langkung sae wonten wingkingipun.
- Mboten kenging bengok-bengok
- Menawa arep ndhisiki luwih becik matur nuwun sewu ngrumiyini.
- Menawa liwat ing sangarepe wong lungguh luwih becik matur nuwun sewu ndherek langkung.
- Mboten pareng sinambi mbenakaken penganggo, dandan.
- Menawi mlaku jejer kalih.
- Mlaku ing siish kiwa.
Jumat, 08 Februari 2013
Tata Krama Mlampah
Pepindhan
PEPINDHAN
Yaiku unen-unen kang ngemu surasa nindhakkake utawa
ngemperake. Lumarahe nggunakake tembung kaya, lir, pindha, kadi, kadya.
Tuladha :
1.
Tandange kaya sikatan nyamber walang
Tegese : trampil, cepet, trengginas. Tandange diemperake kaya manuk
sikatan sing mabure nyamber walang
2.
Sumbare kaya bisa mutung wesi gligen
Wesi gligen iku wesi sing a lot lan atos banget lan angel ditugel. Mulo
yen sumbare kaya bisa mutung wesi gligen tegese wong kaya mau ampuh banget.
Tuladha liyane :
1.
Begjane kaya nemu cempaka sewakul
2.
Gagah prakosa kaya Raden Wekudara
3.
Baguse kaya Bathara Kamajaya tumurun
4.
Swarane kaya mbelah-mbelahna bumi
5.
Akehe pepati kaya babadan pacing
6.
Akehe pepati kaya sulung mlebu geni
7.
Ayune kaya Dewi Ratih
8.
Bungahe kaya ketiban daru
9.
Bebetane ngadhal melet
10. Cethile
kaya Cina craki
11. Cahyane
nglentrih kaya rembulan kerinan
12. Dandanane
kaya tutus / tutus kacang
13. Dhuwur
kaya othak-othak mega
14. Dedege
ngringin sungsang
15. Dawane
barisan kaya sela brakhiti
16. Galake
kaya macam manak
17. Geger
pepuyengan kaya gabah diinteri
18. Gelunge
minangkara (gelunge para pandhawa kajaba R. Puntadewa)
19. Gendewane
awangun kadhal meteng
20. Gereng-gereng
pindha singa antuk boyongan
21. Ijo
kumpul ijo kaya bethet sayutha
22. Ireng
kumpul ireng kaya gagak reraton
23. Jogede
kaya merak kesimpar
24. Jogede
mucang kanginan
25. Lelajere
kaya manuk branjangan
Selasa, 05 Februari 2013
MATERI UJIAN SEKOLAH BASA JAWA
Materi ujian sekolah inggih menika:
- CANGKRIMAN
- PARIKAN
- WAYANG
- PEPINDHAN
- PURWAKANTHI
- TEMBANG MACAPAT
- SESORAH
- MC/PRANATACARA
- PAWARTOS BASA JAWA
- CERKAK
- PARIBASAN, BEBASAN, SALOKA
- GEGURITAN
- AKSARA JAWA
- WANGSALAN
- TATA KRAMA MLAKU
- UNGGAH-UNGGUH BASA
- TEMBANG DOLANAN
Senin, 04 Februari 2013
SOAL UJIAN AKHIR SEKOLAH
Sekolah : SMP N 1 Sleman
Mata Pelajaran :
Bahasa Jawa
Waktu :
90 Menit
Kelas :
IX
Petunjuk Umum!
1.
Berdoalah
terlebih dahulu
2.
Jumlah
soal 50 bentuk pilihan ganda
3. Bacalah soal dengan
teliti laporkan pada pengawas bila ada kesalahan
4.
Tulis
nomor ujian pada tempat yang tersedia.
5.
Kerjakan
soal yang kau anggap mudah terlebih dahulu
6.
Kerjakan
pada lembar jawab yang tersedia
7.
Kerjakan
sendiri dengan percaya diri
8. Bila sudah selesai teliti
kembali sebelum dikumpulkan
9.
Selamat
mengerjakan
Petunjuk Khusus !
Pilihen wangsulan kang paling bener kanthi
ngirengake tanda (O) ing lembar jawab
kang sumadya!
Wacan
kanggo pitakon no 1-5
Gugur gunung
Hooooeeeee
Kanca-kanca delengen ing bang wetan
Srengenge sumorot sumusup ing selaning mega
Sanajan adheming hawa isih ngruket saranduning badan
Kipatna aja digawe rasa
Kakang ayo tumandang
Adi ayo padha mersudi
Raharjaning praja lan urip iki
Ati kudu nyawiji,
tekad saiyeg saeka kapti,
Dimen lingkungan katon resik lan asri,
(Sembada VII/1)
1.
Pada sepisan
geguritan kanthi irah-irahan gugur gunung
menika nyariosaken ….
A.
Kabar becik ing wanci esuk srengenge sumorot
B.
Hawa adhem banget
nalika mangsa ketiga
C.
Ngajak gugur gunung nalika wanci esuk
D. Gotong
royong mumpung kathah tiyang
2.
Perkawis ingkang
kedah dipunugemi tiyang gugur gunung inggih menika….
A. Nilar tata krama
B. Sepi ing pamrih
C. Rame ing pamrih
D. Sepi ing gawe
3.
Maos geguritan
kanthi nggatosaken minggah mudhunipun, sero lirihipun saha dhuwur cendhekipun
swara menika tegesipun nggatosaken
A. wirama
B. wiraga
C. wicara
D. wiarasa
4.
Mengkono uga
babagan wirasa aja dilalekake amarga wirasa iku ….
A. kanggo mbedakake isine geguritan iku sedhih, seneng, semangat apa nesu
B. kanggo nambahi greget anggone maca geguritan
C.
kanggo ngetokake pinter lan orane sing
maca
D.
kanggo mbedakake
apik lan orane geguritan
5.
Apa sebabe geguritan diarani puisi
bebas ?
A. Anggone
gawe ukarane bisa akeh banget.
B. Temane
bisa sasenenge milih sing gawe.
C. Anggone
gawe ora kaiket aturan.
D. Ukarane
cekak, sing gampang dingerteni.
6.
Ing ngandhap menika
pundi parikan ingkang isinipun pitaken ?
A.
Klemben-klemben
roti-roti,biyen-biyen saiki-saiki.
B.
Tuku bakmi sewu
lima, sing tak impi-impi jenenge sapa?
C.
Waru dhoyong ing
pinggir kali, gotong royong aja nganti lali.
D.
Theklek kecemplung
kalen timbang golek aluwung balen.
7.
Iwak sepat nglangi
neng kali,
Menawi lepat
nyuwun pangaksami.
Miturut isine parikan mau
nelakake....
A.
pitutur
B.
pitakon
C.
pangolok-olok
D.
ngrumangsani kleru
8.
Yen
embokne siji anake loro, yen embokne loro anake siji, yen embokne telu ora duwe
anak. Batangane
cangkriman mau yaiku ….
A.
nanas
B.
salak
C.
sulak
D.
kuthuk
9.
Ing ngandhap menika pundi ingkang
kalebet cangkriman irib-iriban ?
A. Burnas kopen.
B. Na cah kucau boting.
C. Pitik
walik saba meja.
D.
Rang sinyu muk situ
Wacan
kanggo pitakon nomer 10
Bapak
pocung,duwe sirah tanpa gembung ,
Badan kinunjara,
Mati ing sajroning pethi
Metu pethi sirah numbuk metu cahya
10. Wangsulane cangkriman ing tembang mau yaiku ….
A.
Korek jres
B.
Montor mabur
C.
Kabel listrik
D.
Lampu listrik
Wacan
kanggo soal no 11-13
Kaya padatan, esuk-esuk bocah telu
mangkat sekolah bebarengan. Kang digunem sadalan-dalan warna-warna; kalebu
ulangan kang bakal diparingake Ibu Guru Retnoningrum mengko
jam kaping sapisan. Yakuwi ulangan Basa Jawa.
Rumangsa akeh kang durung ngerti,
sinambi mlaku Harjito maca buku, sinau Basa Jawa. Karo
sadhela-sadhela takon marang Junaidi lan Partana. Harjito goreh atine. Jebul
akeh bab kang pancen durung dingerteni. Mula, bola-bali takon marang kancane.
11.
Intisari wacan paragraph 1 ing dhuwur
yaiku ….
A.
Harjito
sakanca mangkat sekolah
B.
Harjito arep mangkat sekolah
C.
Harjito mlaku sinambi sinau
D.
Harjito arep ulangan BasaJawa
12.
Ing ngisor iki solah bawane Harjito sing
ora prayoga yaiku ….
A.
Harjito
durung sinau basa Jawa
B.
mlaku bareng-bareng karo kancane
C.
Harjito mlaku sinambi maca buku
D.
Harjito bola-bali takon marang kancane
13.
Kaya padatan, esuk-esuk bocah
telu mangkat sekolah bebarengan.
Tembung padatan
tegesipun ….
A.
biyen
B.
kulina
C.
wingi-wingi
D.
adat saben
14.
“Mbah, nuwun sewu kula ngrumiyini nggih”. Iku ature lan
tatakramane menawa ….
A.
liwat ing ngarepe wong tuwa sing lagi
lenggahan
B.
mlaku ing dalan arep nglancangi
C.
arep pamit mulih
D.
arep sowan simbah
15.
Ing ngandhap menika tatakramanipun
tiyang mlampah ing margi, kejawi….
A.
mlampah boten dipunseret sandhal utawi
sepatunipun
B.
mlampah kaliyan dhahar utawi
ngunjuk
C.
mlampah
boten kaliyan menga-mengo
D.
mlampah ing sisih kiwa
16.
Ing ngendi papan, wektu, wong padha
nindakake tatakrama. Mung wae kudu eling papan siji lan sijine, ora padha
cak-cakane. Kabeh mau trep karo unen-unen….
A. Desa
mawa cara negara mawa tata,
B. Sepi ing
pamrih rame ing gawe
C. Jer
basuki mawa bea
D. Becik
ketitik ala ketara
17.
Menawi
ing bis, sacedhak panjenengan lungguh wonten
priyantun sepuh ingkang jumeneng. Prayoginipun
….
A.
Ethok -ethok boten ngertos
B.
Papan palenggahan dipuncaosaken
priyantun sepuh
C.
Matur kaliyan kernetipun supados
madosaken lenggahan
D.
Tetep lenggah amargi taksih tebih
anggenipun badhe mandhap
18.
Jenenge wayang
ing ndhuwur yaiku….
A.
Yudhistira
B.
Puntadewa
C.
Janaka
D.
Werkudara
19.
Satriya ing
ndhuwur mapan ing kasatriyan…..
A.
Bumiretawu
B.
Sawojajar
C.
Pringgodani
D.
Madukara
20.
?akuwisKels\:7:.
Yen ditulis latin unine….
A. Aku wis kelas 7
B. Aku kelase wis 7
C. Aku kelas 7
D. Aku wis kelas 7
Wacan
kanggo nomer 21 - 24
“
Ha ... ya durung . Ngenteni kowe he.” Rada sengol Basuki
muni.
Padatan
tilik wong lara karo ora lali nyembahyangke iki, padatan sing dakanggep
becik
dilakoni. Dadi ora mung tilik thok , ning dikantheni tujuan sing luhur yaiku
nyuwun
marang Gusti supaya sing lara enggal waras lan nambahi dhadhag
keluargane sing lagi lara.
“
Ya, wis. Ayo sembahyang bareng ,” kandhaku . sawise swasana wening sedhela
Aku
lan kanca-kanca miwiti sembahyang.
Rampung
sembahyang , Basuki banjur muni , “ Sing teka dhisik bali dhisik , sing
Teka
keri bali keri.” Bubar muni ngono kanca-kanca dha pamitan lan aku ditinggal.
...
21. Miturut pethikan ing ndhuwur paraga sapa sing ditinggal?
A. Aku
B. Kanca-kanca
C. Wong
lara
D. Basuki
22.
Sinten paraga antagonis wonten
ing pethikan cerkak menika ?
A. Aku
B. Kanca-kanca
C. Wong
lara
D. Basuki
23. Amanat utawi pesan
moral menapa ingkang badhe dipunandharaken dening pengarang wonten ing
pethikan cerkak menika?
A. Menawi
wonten tiyang ingkang sakit mesthinipun dipuntweni.
B. Menawi wonten
kanca ingkang sakit mesthinipun dipuntuweni.
C. Menawi
wonten ingkang sakit mesthinipun dipunsembahyangaken.
D. Menawi
wonten kanca ingkang sakit mesthinipun dipuntuweni lan dipundongakaken.
24. Piwucal
ingkang saged dipunpendhet saking pethikan cerkak ing ngingil kados ingkang
kapacak ing ngandhap menika kajawi...
A. Tiyang
ingkang sakit mesthinipun dipuntuweni.
B. Menawi
tuwe tiyang sakit kedah ndongakaken.
C. Tiyang
ingkang sakit boten perlu disembahyangaken
D. Pakulinan
budaya tertib, ingkang rumiyin inggih rumiyin.
Wacan kanggo soal nomer 25
- 26
Langit peteng.
Ereng-erenging gunung Merapi katon ireng. Watu-watu gedhe pating jenggunuk kaya
ewon gajah kang lagi padha ndhekem. Angin kemrosak nyasaki alas-alas kang kebak
wit-witan. Ora ana swaraning kewan kaya adat sabene. Mung angin sing wani lumaku. Kaya-kaya rajaning wengi
kang lagi ngulati jurang perenging merapi. Swasana tintrim, medeni banget.
25. Latar
utawa setting kang digunakake ing pethikan cerkak mau yaiku...
A. ing
juranging merapi.
B. ing
satengahing watu
C. ing
perenging gunung Merapi
D. ing
tengahing alas kang peteng
26. Swasana
ing pethikan cerkak ing ndhuwur yaiku...
A. seneng
B. sedhih
C. medeni
D. adhem.
Wacan
kanggo nomer 27 - 29
Nanging
jane mono ora kaya sing dikarepake pak Mawardi. Kancaku Indras iku pancen kenes, kendel, ya kendel ing
pelajaran ya kendel karo cowok, ning ya sumbut , wong dheweke ki ya pinter.
Nanging ya kuwi yen wis kumat malah kepara nyelelek. Contone nyelelek ya kaya
mau kae. Dheweke seneng nirokake gayane guru-gurune.
Ning
ya lagi pisan iki konangan.
27. Pethikan
cerkak ing ndhuwur migunakake sudut pandang.....
A. wong
kapisan
B. wong
katelu
C. wong
kapisan lan katelu
D. wong
kapindho
28. Saking
pethikan cerkak ing nginggil saged dipunmangertosi bilih siswa ingkang sae
inggih menika siswa ingkang...
A. kenes,
kendel ing pelajaran ugi kendel kaliyan sinten kemawon.
B. kenes,
kendel ing pelajaran ugi kaliyan cowok sanajan boten sumbut.
C. kenes,
kendel bab menapa kemawon lan pinter.
D. boten
kenes, kendel ing pelajaran lan pinter.
29. Piwucal
ingkang saged dipun pendhet saking pethikan cerkak ing nginggil inggih
menika...
A. Dados
siswa kedah pinter nanging boten kenging celelekan.
B. Dados
siswa kenging celelekan nanging kedah sumbut.
C. Dados
siswa kedah pinter nanging boten kenging celelekan.
D. Dados
siswa kenging nirokaken gayanipun guru.
Wacan kanggo nomer 30
- 32
Aja
mung maca kewala
Nenulise
aja lali
Sanajan
mung saukara
Yen
kerep bakal njalari
Lair
rasaning rasa
Wusanane
dadi wutuh
Gumolong
agegelengan
Maujud
sastra kang edi
Kajuwara
nenulis ing ngnedi papan
30. Guru
wilangan lan guru lagunipun tembang ing ndhuwur...
A. 8 a, 8i,
8a, 8i, 8i, 7u, 7a, 8i, 12 a.
B. 8i, 8i,
8a, 8i, 8i, 7u, 7a, 8i, 12a.
C. 8a,
8i,8a, 8a, 8i, 7u, 7u, 8i, 12a.
D. 8a, 8i,
8i, 8i, 8a, 7u, 7u, 8i, 12a.
31. Nitik
cacahing gatra, guru wilangan lan guru lagunipun tembang ing nginggil kalebet
tembang...
A. Sinom
B. Dhandhanggula
C. Kinanthi
D. Gambuh
32. Intisarinipun
tembang ing nginggil inggih menika...
A. Latihan maca
B. Latihan nulis
C. Latihan nembang
D. Aja lali latihan.
Wacan
kanggo nomer 33 - 34
...
Menyang sekolahan nggawa handpone utawa hape pancen
lagi ngetrend. Nek gak nggawa hape jare kurang gaul. Mula bocah-bocah SMP
Negeri panggonane Haryo, Genjur lan Bejo sekolah ya wis akeh sing nggawa hape
menyang sekolahan. Kae delengen ! Harya ing wektu ngaso kuwi wis mencet-mencet
keybad hapene dikancani Genjur lan beja sing ndeleng kanthi rasa iri. Sawetara
kuwi bocah-bocah liyane uga asyik berhape ria.
...
33. Andharan
ing nginggil nedahaken bilih...
A. Kemajuan
teknologi ingkang sampun sumrambah wonten sekolahan.
B. Kemajuan
teknologi ugi nambahi kapinteranipun siswa
C. Hape
minangka barang ingkang ndadosaken tiyang katon gaul
D. Kemajuan
teknologi ndadosaken para siswa katon gaul.
34. Miturut
para siswa nggawa hape ing sekolah kanggo kabutuhan saliyane tugas ing sekolah
apa becik ?
A. Inggih
amargi saged kangge ngisi wekdal ingkang kosong.
B. Inggih,
amargi saged kangge ndadosaken langkung gaul.
C. Boten ,
amargi saged ngganggu anggenipun sinau.
D. Boten,
amargi mangke dipundukani bapak utawi ibu guru.
Wacan
kanggo nomer 35 – 36
...
“Kabeh
pepinginan ana wragade. Menawa kepingin mukti kuwi butuh wragad, dadi bocah
sing pinter butuh ragad, semono uga anggonmu sekolah.Apa maneh saiki sekolah
diwajibake mandhiri golek ragad dhewe , ora gumantung ragad saka pamarentah.
Gandheng sekolah uga menehi penget sepisan, penget kapindho lan penget kaping
telu nganti ibumu kedharang-dharang teka ing sekolahan, ewasemono ibumu bisane
mung semaya. Mula dina iki penget sing pungkasan , menawa sesuk-esuk kowe
durung nglunasi SPP tunggakan telung sasi , Ika Wulandari wis dianggep nyuwun
metu seka SMP Teladan kene, “ ngendikane pak Broto sora.
35. Miturut
pethikan cerkak watakipun pak Broto
minangka tiyang ingkang...
A. Boten
gadhah welas asih dhateng tiyang kesrakat.
B. Galak
nanging taksih nggadhahi raos welas asih.
C. Degsiya marang tiyang ingkang kesrakat.
D. Boten
saged dados pimpinan ingkang wicaksana.
36. Wonten
ing pethikan cerkak menika pengarang ngandharaken pesan moral ing ngandhap
menika kejawi...
A. Dados pemimpin
kedah wicaksana lan menggalihaken tiyang-tiyang kesrakat.
B. Dados
pemimpin kedah wicaksana lan nggadhahi raos welas asih.
C. Dados
pemimpin boten kenging sawiyah-wiyah dhateng tiyang kesrakat.
D. Pasinaon
boten namung kangge tiyang-tiyang sugih kemawon.
Wacan
kanggo nomer 37-38
Bareng
wis metu wong sing nggereng-nggereng sambat awake lara. Aku sajake kenal karo
pawongan iku, daktamat-tamatake, aku kaya wis tau ketemu bapak iki,
dheweke...Pak Broto ! bener pak Broto, kepala sekolah SMP Teladan sing ngetokake
aku gawe tatu atiku. Nanging aku kudu nulung pak Broto, ora peduli wis tau
natoni atiku, medhot cita-citaku. Aku kudu nulung pak Broto.
37. Piwucal
ingkang saged dipunpendhet saking pethikan cerkak menika...
A. Nulungi
tiyang boten kenging pilih-pilih .
B. Nulungi
tiyang kedah pilih-pilih dhateng tiyang ingkang nulungi awakipun piyambak
kemawo.
C. Tiyang
ingkang sampun nglarani ati boten perlu diputulungi.
D. Nulungi
tiyang ingkang mbetahaken pitulungan sanajan sampun natoni atinipun awakipun
piyambak.
38. Pethikan
cerkak ing nginggil kalebet perangan
cerkak ingkang wonten ing alur...
A. klimak
B. anti
klimaks
C. padudon
D. ngrampungake
crita.
39. Tujuane
sesorah/pidhato iku kaperang dadi papat, kejaba ...
A. kanggo
panglipur
B. kanggo
tukar kawruh
C. kanggo
menehi kawruh
D. kanggo
menehi pengaruhi
40. Pawongan kang nindake sesorah diarani
…
A. panitiya
B. medhar
sabda
C. pranata
laksana
D. pamedhar
sabda
41. Ing
ngisor iki urutaning sesorah kang bener, yaiku ...
A. isi,
wigating wacana, salam pambuka, purwaka, pangajeng-ajeng, wusana
B. wusana,
isi, wigatining wacana, pangajeng-ajeng, salam pambuka, purwaka
C. salam
pembuka, isi, purwaka, pangajeng-ajeng, wigatining wacana, wusana
D. salam
pambuka, purwaka, isi, wigatining wacana, pangajeng-ajeng, wusana
42. Apa kang
dimaksud sesorah kang apik iku?
A. sesorah
kang bener isine
B. sesorah
kang bener basane
C. sesorah
kang bener basa lan isine
D. sesorah
kang manut karo buku terkenal
43. Masyarakat
kang nduweni latar belakang
pendidikan, kehidupan sosial lan ekonomi kang beda-beda
diarani ...
A. masyarakat
kang homogen
B. masyarakat
kang homonim
C. masyarakat
kang heterogen
D. masyarakat
kang hamemayu
44. Miturut
aku, kabar kang kaemot ing koran iku ora mutu. Cara anggene menehi panemu
kasebut kurang pener, amarga ...
A. nganggo
basa Jawa
B. nganggo
basa ngoko
C. nganggo
basa kang kasar
D. nganggo
tembung aku
45. Kepriye
carane wenehi tanggapan kanthi apik lan bener kuwi?
A. nganggo
swara banter
B. nganggo
tuding-tuding
C. nganggo
basa kang alus
D. nganggo
cara kang ngotot
46. Sugeng
rawuh, sugeng pepanggiyan malih
kaliyan kula sakanca. Mugi-mugi kawidadan
karahayon mugi tansah kajiwa kasarira panjenengan sedaya.
Ukara
ing nduwur kasebut minangka aturing pamedhar sabda nalika ..
A. panutup
B. pambuka
C. pangajeng-ajeng
D. pambagya
harja
47. (1) atur pangandikan sabda tama, (2) panutup,
(3) atur pambagya harja, (4) nindakaken acara sunnah nabi, (5) pambuka.
Urut-urutane acara kang bener yaiku ...
A. 5-4-3-2-1
B. 4-3-2-1-5
C. 5-3-4-1-2
D. 5-3-1-4-2
48. Nalika
pranata cara micara, dheweke nganggo mikrofon. Anggone
nggawa mikrofon kang bener yaiku
...
A. mikrofon digawa
tangan kiwa tengen
B. mikrofon digawa
ing tangan kiwa, tangan tengen nyekeli dada
C. mikrofon digawa
tangan kiwa, kabele gigubetake neng tangan tengen
D. mikrofon digawa
nganggo tangan tengen, tangan kiwa nyekeli kabel saperlune
49. Kula
minangka pranata adicara bok bilih wonten galap gangsuling atur saestu
kula nyuwun agunging pangaksami. Tembung kang kacetak kandel tegese ...
A. kesalahan
basa
B. kesalahan
wektu
C. kesalahan
dandanan
D. kesalahan
panggonan
50. Acara kaping kalih inggih menika atur Pambangyaharja
saking pangarsa
panawung kridha. Kang diarani pangarsa panawung krida yaiku ...
A. ketua panitiya
B. wong
kang dikurmati
C. wong
kang gaweane nyusun acara
D. wong
kang gaweane ndandani pranata cara
Langganan:
Postingan (Atom)