MATERI UNGGAH UNGGUH
KELAS VIII SEM I
1.
Meminta Perhatian
Yuli
Matur
Kaya adate, sawisse padha
ngrungokake katerangan Bapak Guru Sudarma, bocah-bocah padha nyatheti lan
nggarap gladhen. Dina iku lagi padha sinau Basa Jawa
Dumadakan Yuli kebelet nguyuh.
Sejatine wis sawetara krasa nanging diampet wae. Saiki wis ora bisa tahan
maneh. Mula banjur ngadeg klambi lan roke ditata. Mlaku alon menyang ngarep
kelas, nyedhaki Pak Guru Sudarmo. Yuli mandheg ngadeg jejeg tangan tumata
ngapurancang, ulat sumeh. Nuli matur marang bapak Darma, nuwun sewu, keparenga
nyuwun pamir dhateng wingking sekedhap. Yuli matur alon, lirih nanging cetha
karo awkake dibungkukake sethithik. Bapak Sudarmo manthuk lan ngendika, “Ya.”
Yuli mbungkuk sethithik
mundur, banjur minger lunga menyang pakiwan. Ora nganti rong menit Yuli wis
bali menyang kelas, mlaku alon lan patrape padha nalika nyuwun pamit mau. Yuli
matur, Sampun Bapak, matur nuwun. Bapak sudarmo manthiuk lan ngendika ngucapake
tembung padha-padha. Yuli banjur bali menyang palungguhan. Kasebut iku tata
kramane bocah sing ana jero kelas menawa kepeksa perlu metu. Nyuwun pamit luwih
dhisik marang bapak guru sawise diparingi idin lagi nindakake apa perlune. Yen
wis rampung perlune, nuuli matur minangka caor lapuran lan ora lali ngaturake matur nuwun. Kabeh kang ditindakake
murid mastri digatekake dening gurune, mula dadi murid iku kudu tansah kebak
ing unggah-ungguh lan tata krama.
2.
Memuji
Lomba
Sesorah
Ana sangarepe kaca lemari,
Ratri tansah umak-umik. Kadhang kala sirahe melu gela-gelo. Tangane loro melu
obah. Kaya wong kang nuduhake. Bu Wasita pirsa polahe Ratri, mesem.
Bu Wasito : Ratri, taksawang kawit mau, kowe
kok katon umak-umik ing kaca lemari, lagi ngapa? Kok ya nganggo mic barang.
Ratri : Bu, kula menika nembe latihan sesorah, awit
minggu ngajeng ing sekolah menika dipunwontenaken lomba sesorah. Lan kula
kepengin sanget tumut lomba menika.
Bu Wasita : Wah yen ngonno bener
kowe Ratri, yen kowe kepengin melu lomba kowe kudu sregep latihan supaya
anggonmu sesorah bisa becik
Ratri : Inggih, Bu nanging kula menika taksih radi
kangelan anggenipun badhe milih-milih tembung ingkang sae tur inggih leres, Bu.
Bu Wasita : Wis aja sumelang,
bapakmu iku wiwit biyen tekan aiki isih pinter sesorah
Ratri : menawi mekaten, dhawah kaleresan Bu. Mangke
kula badhe nyuwun dipun gladhi kalihan bapak.
Bu Wasita : Iya kena wae kowe
nyuwun digladhi bapakmu. Nanging luwih becik yen kowe sinau lan nyoba luwih
dhisik. Dadi yen mengko bapakmu kondur, mung kari mbenerake lan nambah aperlune
wae.
Ratri : kasinggihan Bu, ancas kula panci mekaten,
mugi-mugi kemawon bapak enggal kondur saking jakarta nggih, Bu.
Bu Wasito : iya ratri, aku lan kowe kudu
tansah ndedonga muga-muga bapakmu tansah pinaringan keslametan
Ratri : Inggih, Bu.
Piwulang budi pekerti:
1.
Yen kowe
kepengin bisa kudu wani sinau lan latihan
2.
Ora kena umuk
yen dialem dening wong liya malah kepara sregep anggone latihan
3.
Kudu ngajeni
asiling karya wong liya
4.
Ora kena
nyacad apa kang wis ditindakake wong liya
3. Meminta Ijin
Nyuwun idin
Pak Prabowo lagi nerangake bocah-bocah babagan tata
krama. Bocah-bocah padha nggatekake kanthi premati. Wis sawetara Wigdati krasa
kepengin nguyuh. Sawise ora tahan maneh, Widati ngadeg banjur ngacungake
tangan. Widati ngadeg banjur mlaku alon-alon nyedhaki Pak Prabowo. Tangan
ngapurancang, awak rada mbungkuk, matur aon nanging cetha.
Widati :
“Nuwun sewu, Pak. Kula nyuwun idin badhe dhateng kolah.”
Pak Prabowo :
“Ya kana (Sajroning Widati menyang kolah, Pak Prabowo nerusake anggone ngendikan).
Pak Prabowo : “Ya
kaya mangkono iku patrape menawa arep nyuwun idin, nuduhake rasa urmat marang
wong sing disuwuni idin. Mlaku, lungguh, omong, iku kabeh kudu nganggo tata
krama (ora let suwe Widati mlebu maneh banjur matur marang Pak Prabowo.
Widati :
“Sampun, Pak matur nuwun”
Pak Prabowo :
“iya padha-padha (Pak Prabowo karo manthuk-manthuk) (Widati alon-alon minger
banjur lungguh ing papane. Pak Prabowo nerusake pangandikane.)
Pak Prabowo :
“Bocah-bocah, patrape Widati mau iku becik, dadi sadurunge lan sawise nindakake
perlune kudu matur, ora lali ngaturake panuwun marang sing maringi idin.
Bocah-bocah kudu kulina matur terus terang, yen kepengin menyang kolah aja
diampet mundhak lara wetenge.
Bocah-bocah banjur mangerti yen patrape lan ature
Widati iku becik, pantes diconto. Sebab iku minangka tuladha tata kramane yan
arep nyuwun idin.
Piwulang budi pekerti:
1.
Bocah-bocah
kudu kulina matur terus terang marang sapa wae
2.
Sadurunge lan
yen wis rampung perlune kudu matur lan ngaturake panuwun
3.
Tata krama
sing becik bisa gawe tentreming pikir sing nyawang lan sing nglakoni
4.
Yen arep matur karo guru migunakake basa
krama sing becik lan patrap sing apik
5.
Nggatekake
kabeh sing dingendikakake guru
|
NO
|
UNGGAH-UNGGUH
|
UNGGAH-UNGGUH
|
UNGGAH-UNGGUH
|
|
NARIK KAWIGATEN
|
NGALEM/MEMUJI
|
NYUWUN IDIN
|
|
|
1
|
Migunakake basa sing becik manut
unggah-ungguh basa
|
Migunakake basa sing becik manut
unggah-ungguh basa
|
Migunakake basa sing becik manut
unggah-ungguh basa
|
|
2
|
Migunakake tata krama anggone tumindak/sopan
|
Migunakake tata krama anggone tumindak
|
Migunakake tata krama anggone tumindak
|
|
3
|
Migunakake tembung “nuwun sewu”
|
Migunakake tembung “wah”
|
Migunakake tembung “nuwun sewu”
|
|
4
|
Migunakake tembung “wara-wara”
|
Migunakake tembung
“elok/endah/hebat/edan/pinter tenan/apik tenan”
|
Migunakake tembung “nyuwun idin”
|
|
5
|
Migunakake tembung “Nyuwun
Kawigatosan”
|
Migunakake tembung sing ora gawe lara
ati.
|
Migunakake tembung “nyuwun pamit”
|
|
6
|
Migunakake tembung “Nyuwun wekdal
sekedhap”
|
Manut kasunyatan/keadaan
|
Migunakake tembung “pareng napa
mboten”
|
|
7
|
Migunakake tembung “gatekna”
|
Kudu bisa nampa kesuksesan wong liya
supaya bisa ikhlas ngucapake pengalem/memuji
|
Migunakake tembung “nyuwun
pangapunten”
|
|
|
|
|
|
|
|
TULADHA
|
TULADHA
|
TULADHA
|
|
1
|
“Nyuwun sewu kula badhe ngaturaken
pengumuman.”
|
1.
Wah gambaranmu
apik banget !.
|
1.
Nyuwun sewu
kula badhe dhateng wingking !.
|
|
2
|
“Wara-wara kanca-kanca sesuk ana ulangan Matematika”
|
2.
Pinter tenan kowe,
bijimu apik !.
|
2.Pak
kula badhe dherek bal-balan angsal menapa boten ?.
|
Tidak ada komentar:
Posting Komentar