Selasa, 23 Mei 2017

BAHAN UKK KELAS VIII 2017



Tembang cilik (macapat)
Jare tembang macapat iku pamecane papat-papat. Mangkono yen ditembangake angkok macapatan. Ana maneh sing nlusur tembung :macapat” asal saka “ma-cepat”. Alasane awit yen lelagon macapat lagune rikat-rikatan. Iku bener apa luput, gumantung sing ngarani. Dhapukan tembang macapat iku akeh miribe karo “kidung” jawa tengahan. Umpamane kidung pamijil padha karo tembang mijil macapat. Tembang macapat uga kaiket ing guru gatra, guru lagu lan guru wilangan.
Kang kalebu tembang macapat yaiku :
1)    Mijil : tegese metu, medal, miyos
Watake : gandrung-gandrung, prihatin, mituturi.
Gunane : kanggo medharake rasa susah, bukaning carita / mangayubagya.
2)    Kinanthi : tegese dikanthi, dituntun, digandheng
Watake : tresna asih, ngemu surasa ngarep-arep gandrung, seneng
Gunane : medar piwulang, seneng-seneng, nglipur ati, mangabagya
3)    Sinom : tegese saka tembung si + enom yaiku remaja.
Watake : prasaja, susah, grapyak, renyah, samanak.
Gunane : kanggo sesorah, medhar rasa susah (cengkok logondhang)
4)    Asmaradana : tegese saka tembung asmara + dana tegese weweh utawa paring katresnan.
Watake : sengsem, susah utawa prihatin, kasmaran
Gunane : medhar rasa asmara (pepasihan)
5)    Dhandhang gula : tegese pangajab manis utawa endah.
Watake : mrabu, luwesan, sarwa mathuk, resep
Gunane : kanggo sesorah, medhar rasa susah (cengkok tlutur), kanggo bawa gendhing (banjet, turulare), medar rasa sengsem, bebukaning crita
6)    Gambuh : tegese cocok, trep, ngerti
Watake : nanjih-nanjihake, nggenah-nggenahake, wani wanuh, kulina rumaket
Gunane : kanggo memulang / pitutur nada seneng








7)    Durma : tegese mundur (ngendhaleni hawa lan nafsu).
Watake : seneng, nesu muntab, galak, nantang.
Gunane : kanggo sesorah, perang-perangan, medharake rasa nesu, muntab, tantang-tantangan, rasa seneng.
8)    Maskumambang : tegese uripe wis ngambang antarane kadonyan lan akherat.
Watake : susah, nalangsa, prihatin, kerenta-renta
Gunane : kanggo medharake rasa susah / prihatin
9)    Pangkur : tegese mangkur, ngungkuri kadonyan, condong marang akherat.
Watake : gandrung, sereng, kejem, nantang
Gunane : kanggo medhar pitutur, gandrung
10)     Megatruh : tegese saka tembung megat + ruh tegese mati.
Watake : susah, getun pungun-pungun, kendho
Gunane : kanggo medhar crita kang sakepenake
11)     Pocung : tegese dibuntel utawa dipocong.
Watake : duwe surasa sakepenake, sembrana-parikena
Gunane : kanggo sembranan, cangkriman cerita lucu, pitutur, lsp.

Guru gatra, guru wilangan lan guru lagu.
1)    Guru tegese paugeran, wewaton, pathokan sing dianut.
2)    Guru gatra yaiku wewaton gatra (larik) utawa cacahe larik saben sapadane (sabaite) tembang.
3)    Guru wilangan yaiku wewaton cacahing wanda (suku kata) ing saben siji-sijine gatrane (larike) tembang.
4)    Guru lagu yaiku wewaton dhong-dhinge/tibane swara ing wekasane siji-sijine gatrane (larike) tembang
5)    Pupuh tegese : kumpulan tembang sawarna.
6)    Pada :bait

Guru Gatra, Guru Wilangan Lan Guru Lagu Tembang :
1)        Kinanthi                      : 8-u, 8-i, 8-a, 8-i, 8-a, 8-i
2)        Asmarandana           : 8-I, 8-a, 8-e (o), 8a, 7a, 8u, 8a
3)        Pangkur                      : 8a, 11i, 8u, 7a, 12u, 8a, 8i
4)        Durma                         : 12a, 8i, 6a, 7a, 8i, 5a, 7i
5)        Pocung                        : 12u, 6a, 8i, 12a
6)        Maskumambang     : 12i, 6a, 8i, 12a
7)        Mijil                              : 10i, 6a(o), 10e, 10i, 6i, 6u
8)        Sinom                          : 8a, 8i, 8a, 8i, 7i, 8u, 7a, 8i, 12a
9)        Dhandhanggula       : 10i, 10a, 8e, 7u, 9i, 7a, 6u, 8a, 12i, 7a
10)     Gambuh                     : 7u, 10u, 12i, 8u, 8o
11)     Megatruh                  : 12u, 8i, 8u, 8i, 8o

1. Prekara-prekara wigati kang digatekake sadurunge nembang, kayata ing ngisor iki.
a.    Mangerti watak-wataking tembang
b.    Mangerti guru lagu lan guru wilangane
c.     Mangerteni tegesing tembung
d.    Mangerteni laguning tembang
e.    Mangerteni kekuatan swarane dhewe, supaya ora kedhuwuren utawa kelirihen
f.     Mangerteni wirama sepira wiramaning macapat, aja nganti kerikaten utawa kalonen
g.    Mangerteni wirama gendhing, kanggo mbarengi sekar gendhing (yen nganggo gendhing)
h.    Aja kakehan luk, wilet, sing bakal ngurangi boboting tembang macapat
i.      Titi laras macapat padatane sawanda satiti laras, akeh-akehe loro (rong) titi laras
j.      Lesan utawa pangocapan kudu cetha, aja sengol, dhoso, lan wijang
k.    Pedhotan lan pernapasan ora kena medhot tembung
l.      Kulina  marang laras lan titi laras
2. Prekara-prekara kang digatekake wektu nembang, kayata ing ngisor iki.
a.    Pedhotan, yaiku pamedhoting swara ing tengahing tembang ing saben larik.
b.    Andhegan, yaiku pamandhege swara kanggo ambegan ( Indonesia = jeda ).
c.     Intonasi, yaiku lagune ukara ing tembang, gegayutan karo dhuwur endheke nada.
d.    Laras, yaiku rasa thinthingane swara cendhak nganti swara dhuwur.
e.    Titi laras, yaiku angka minangka gantine laras (swara cendhak tekan swara dhuwur ).
f.     Irama, yaiku ukuran rindhik rikating penabuhing gamelan.



Tidak ada komentar:

Posting Komentar