PAWARTA
Pawarta yaiku katrangan kang
bisa menehi pangerten ngenani sawijining kahanan. Perangane pawarta ing basa Inggris iku
diarani 5W+1H, yaiku Who What, When,
Where, Why, lan How. Pangertene
ing basa Jawa yaiku sapa, apa, ing ngendi papane, genea, lan kepriye.
Pawarta minangka prastawa kang
diwartakake. Pawarta iku bisa arupa lesan lan tulisan. Lesan ateges pawarta iku
bisa diwartakake dening wong liya kanggo pamiyarsa lumantar swara. Lesan
biasane digiyarake lumantar radio, TV utawa diwaca lugas. Tulisan pawarta iku
lumrahe kapacak ana ing kalawarti.
Perangan kan nemtokake bobot
biji pawarta yaiku:
1. Aktualitas
2. Sesambungan karo papan kedadeyan
3. Sesambungan karo unsur-unsur kang ketut ing sakjrone kedadeyan
4. Sesambungan karo pegaweyan pamaca/ pamiyarsa.
5. Ganepe pawarta
Saya akeh gunane pawarta kuwi
tumrap pawongan, saya mundhak dhuwur biji pawarta kuwi tumrap dheweke.
Para siswa kang kulina
ngrungokake pawarta Jawa mesthine bisa tambah wawasan lan pangertene marang
ukara jawa. Kang perlu digatekake nalika ngrungokake pawarta utawa informasi
yaiku:
a.
Mangerteni kanthi cetha prakara kang disampekake
b.
Mbedakake informasi kang penting lan ora penting
c.
Nyathet informasi sing bener lan premathi
Sakbubare para siswa
ngrungokake pawarta diajab siswa bisa gawe simpulan saka pawarta kang disemak,
kesimpulan yaiku rumusan cekak saka loro utawa luwih pernyataan kang nduweni
hubungan. Nyimpulke pawarta berarti nanggepi pernyataan-pernyataan ana ing pawarta.
Nalika menehi tanggepan bisa ngutarake setuju utawa ora setuju marang pawarta
kang nembe dirungokake.
Sugeng
siyang pamiyarsa
Kula Ariane
Dewi dinten menika badhe maosaken pawarta ing Radio Simfoni Solo.
Evi 15 tahun salah satunggaling siswi SMPN Tangen,
Sragen, Rebo (13/4) antawis jam 10.00 tiwas sesampunipun dhawah ing wewengkon
air terjun Jumog Jati, Kecamatan Jenawi. Warga dusun Bogu, Kroderan, Grobogan
punika dhawah ing air terjun ingkang inggilipun 20 meter sesampunipun kepleset
ing watu-watu ingkang wonten nginggil air terjun, satemah piyambakipun nandang
tatu awrat perangan sirah lan badanipun.
Manut katrangan ingkang dipun kempalaken saking
kepolisisan, kacilakan wau kedadosan nalika lare wau kaliyan kancaipun cacah
gangsal tamasya ing air terjun wau.
Sesampunipun ing papan wisata, Evi sesarengan kaliyan
kancanipun sami lelenggahan ing pinggir kali urutipun air terjun. Wekdal badhe
gantos papan sanesipun ingkang badhe dipun tingali, kanthi nyabrang kali
sainggiling air terjun. Ananging Evi lan salah satunggalipun kanca wanita
ingkang wekdal mlangah nyabrangi kali sukunipun kepleset. Evi lajeng dhawah
dhateng kali ingkang banter ilinipun tur lunyu pisan. Badanipun Evi lajeng
kanyut kaliyan air terjun lajeng dhawah ing cocoran air terjun ingkang
lebetipun 20 meter, kebak watu-watu lan tiwas sanalika.
Wewengkon : tlatah
Satemah : ing pungkasane
Kanyut : katut, keli
Cocoran : pojok
Gladhen:
1.
Gawea kelompok, kanthi anggota saben kelompok 4.
2.
Golekana saka teks pawarta ing dhuwur 5W+1H, yaiku Who What, When, Where,
Why, lan How. Pangertene ing basa
Jawa yaiku sapa, apa,
ing ngendi papane, genea, lan kepriye !.
3.
Tugas di tulis ing kertas ditumpuk ing meja bu
guru.
Wangsulan Tugas
Pawarta
:
Who What, When, Where, Why, lan How. Pangertene ing basa Jawa
yaiku sapa, apa,
ing ngendi papane, genea, lan kepriye.
Who/sapa: Evi 15
tahun salah satunggaling siswi SMPN Tangen, Sragen
What/apa: Evi 15
tahun salah satunggaling siswi SMPN Tangen, Sragen, Rebo (13/4) antawis jam
10.00 tiwas sesampunipun dhawah ing wewengkon air terjun Jumog Jati, Kecamatan
Jenawi
When/kapan: Rebo
(13/4) antawis jam 10.00
Where/ing ngendi: ing
wewengkon air terjun Jumog Jati, Kecamatan Jenawi
Why/genea: Warga
dusun Bogu, Kroderan, Grobogan punika dhawah ing air terjun ingkang inggilipun
20 meter sesampunipun kepleset ing watu-watu ingkang wonten nginggil air
terjun, satemah piyambakipun nandang tatu awrat perangan sirah lan badanipun
How/ kepriye: Sesampunipun
ing papan wisata, Evi sesarengan kaliyan kancanipun sami lelenggahan ing
pinggir kali urutipun air terjun. Wekdal badhe gantos papan sanesipun ingkang
badhe dipun tingali, kanthi nyabrang kali sainggiling air terjun. Ananging Evi
lan salah satunggalipun kanca wanita ingkang wekdal mlangah nyabrangi kali
sukunipun kepleset. Evi lajeng dhawah dhateng kali ingkang banter ilinipun tur
lunyu pisan. Badanipun Evi lajeng kanyut kaliyan air terjun lajeng dhawah ing
cocoran air terjun ingkang lebetipun 20 meter, kebak watu-watu lan tiwas
sanalika
Materi Pawarta
Pawarta
I. mendengarkan
Standar Kompetensi : Mendengarkan
Mampu mendengarkan dan memahami serta menanggapi berbagai ragam wacana lisan non sastra berupa pengumuman , berita dan cerita
Kompetensi Dasar : Mendengarkan berita yang disampaikan melalui media elektronik
Menyebutkan sumber berita§Indikator :
Menyebutkan pokok-pokok isi berita§
Menyampaikan isi berita secara lisan dalam ragam bahasa krama.§
Menanggapi (isi) berita yang disampaikan secara lisan.§
Menyusun berita dengan topik yang lain dalam ragam bahasa krama.§
A. PAWARTA
Wong urip ing donya iki duwe butuh. Saben dinane nindakake pagawean. Pagawean iku kanggo nyukupi butuhing urip. Nalika ngaso, warna-warna kagiyatan kang dilakoni, tuladhane maca Koran, ngrungokake radio, nonton tv, saliyane iku ana wong sing seneng golek pawarta anyar. Pawarta iku bisa lumantar Koran, pawarta saka radhio lan pawarta saka TV. Pawarta asipat informative, isine ngabarake marang khalayak umum.
Supaya bisa ngrungokake pawarta lan nanggapi pawarta kanthi bener, para siswa kudu :
• Mbudidaya milih pawarta kang cocog karo sing diperlokake
• Tansah ngrungokake pawarta kanthi tlesih lan tliti
• Nemokake isi bakune pawarta
• Bisa mbedakake kanyatan lan panemu
• Bisa ngudhal lan tumanggap marang isine pawarta
.Saben dina ana wae pawarta anyar kang bisa diwaca utawa dirungokake. Kanthi pawarta, masyarakat dadi mangerteni informasi kang lagi nedhenge-nedhenge dirembug.
Perlu dimangerteni, panulise pawarta iku mesthi nggunakake metodhe 5W1H utawa ing basa Indonesia kerep diarani ASAKADAMBA, Pangertene padha yaiku apa, sapa, kapan, ing ngendi, genea lan kepriye kedadeane.
Manawa lagi ngrungokake pawarta ana bab-bab wigati kang kudu dimangerteni utawa digatekake. Bab – bab kang perlu digatekake ing antarane:
1. Saka ngendi sumbere pawarta
2. Kapan pawarta kaandharake
3. Sapa kang ngandharake
4. Apa isine
5. Kepriye kadadeyane
Ngrungokake pawarta kang digiyarake lumantar radio/TV pancen rada angel, awit ora bakal dibaleni. Supaya bisa ngrungokake pawarta perlu kawigaten kang mligi (konsentrasi).
Pawarta kang dibeberke lumrahe nganggo basa lugu (resmi). Tegese dudu basa endah utawa basa paguneman, supaya wong kang ngrungokake gampang anggone nampa lan sanalika mudheng isine.
Pawarta 1.
Dina selasa nganti tekan jemuwah, tanggal 15 - 18 November 2011,l Perpustakaan Nasional lan Balai Soedjatmoko Sala nggelar adicara pameran naskah kuno, buku kuno, lan peta kuno. Miturut pawarta kang ditampa Espos saka Pengelola Balai Soedjatmoko Sala, Yunanto Sutyastomo, sasuwene iki naskah kuno amung disinau kanggo panaliten utawa bahan gawe disertasi, kamangka kasugihan budaya iki aweh gambaran akeh ngenani sujarah, piwulang lan tradhisi bangsa iki. Pameran kang diadani dening Perpustakaan Nasional lan Balai Soedjatmoko iki bebas ditekani dening sapa bae, wiwit jam 09.00 nganti 21.00 WIB. Perpustakaan Nasional bakal mamerake naskah kuno, buku kuna, lan peta kuna.
Pawarta 2.
Jemuwah wengi tanggal 14 November 20011 Kampus Institut Seni Indonesia (ISI) Sala dadi segara manungsa. Warga saka dhaerah ngendi-endi padha tumpleg bleg dadi siji, bebarengan ngrayakake pambukane adicara agung Festival Kesenian Indonesia (FKI) VII 2011. Ing pendhapa ISI, atusan wong uyel-uyelan kepengin nonton pagelaran agung antarane Gamelan Pakurmatan lan Gong Gedhe. Bakune, dadi suguhan kang ora umum lan mirunggan.Gong Gedhe kang ditabuh dening para mahasiswa ISI Denpasar iku ngandhut daya kang ora biasa. Marai nggugah semangat lan daya kang linuwih. Tabuhan gamelan kang cepet iku pancen dadi ciri mligine irama Bali. Ndadekake awak dadi trengginas lan luwih gumregah. Dene babaran Gamelan Pakurmatan saka ISI Sala lan pitung mahasiswa pawiyatan luhur seni sak Indonesia ora kalah apike. Swasana sing dirasakae semu wingit. Pambeksa 7 kang asale saka ISI Sala, ISI Ngayogyakarta, ISI Denpasar, ISI Padangpanjang, IKJ, STSI Bandung lan STKW Surabaya, iku bisa mbabar joged kang adiluhung sarta gandhes luwes.
Pawarta 3
Lakon Wahyu Baskara Jati iku crita wayang kulit kang wus kababar dening dhalang Ki Sutiyono lan Ki Suparjo ing latar sekolahan SMPN 3 Kebakkramat, Karanganyar, jemuwah tanggal 18 November 2011. Lakon Wahyu Baskara Jati iki dibabar kanggo ngregengake pengetan ambal warsa kaping-94 Kabupaten Karanganyar sarta pengetan ambal warsane PGRI taun 2011. Mula, crita kang diangkat nengenake kiprahe guru jroning jagad pamulangan. “Negara kita mbutuhake wong kang bisa aweh pepadhang kang sejati. Ing kene iki digambarake jroning wujud guru. Guru iku dadi wong kang bisa nampa wahyu baskara jati kango madhangi jagad, lan minterake manungsa”, pratelane Ki Sutiyono, nalika ditemoni ing papan adicara. Negara kita iki pancen mbutuhake guru lan pemimpin sing bisa aweh patuladhan marang siswa utawa rakyat kang dipimpin. Sebab sejatine sak conto iku luwih becik ketimbang sewu pitutur. Pagelaran wayang kulit iku uga kanggo aweh piwulang kautaman lan patuladhan marang para siswa sing dadi pamirsane.Sadurunge pagelaran wayang kulit, kabeh siswa lan guru padha ngleksanakake upacara gendera kanthi busana lan basa Jawa. Lan dibacutake maneka warna adicara, kayata maca geguritan, lomba keluwesan busana Jawa, sarta pagelaran wayang.
Gladhen
Rungokna salah siji pawarta basa Jawa kang digiyarake lumantar radhio utawa TV, banjur tulisen bab-bab kang wigati ing ngisor iki!
1. Apa irah – irahane pawarta mau?
2. Kapan wektune pawarta mau kawacakake?
3. Sapa pawongan kang macakake?
4. Saka ngendi sumbere pawarta?
5. Gaweya synopsis (ringkesan) isine pawarta mau!
Tugas Terstruktur
Goleka pawarta saka ariwarti, kalawarti utawa internet kang isih migunakake basa Indonesia banjur diganti dadi basa Jawa migunakake basa krama kang becik!
Kegiatan Mandiri Tidak Terstruktur
Rungokna pawarta saka TV, Radio utawa internet, banjur tulisen isine pawarta mau. Tulisen uga sumber pawarta mau saka ngendi. Sabanjure wenehana tanggapanmu babagan isine pawarta!
II. BERBICARA
Standar Kompetensi : Berbicara
Mampu mengungkapkan pikiran, pendapat, gagasan, dan perasaan secara lisan nonsastra maupun sastra dengan menggunakan berbagai ragam dan unggah-ungguh bahasa Jawa.
Kompetensi Dasar : Menyampaikan informasi yang diperoleh melalui radio, televisi, atau internet
Menyebutkan secara lisan§Indikator : sumber berita
Menyebutkan secara lisan pokok-pokok isi berita§
Menyampaikan isi berita secara lisan dalam ragam bahasa krama§
Menanggapi isi berita yang disampaikan secara lisan§
Mengungkap kembali isi berita dengan ragam bahasa krama§
Menyusun berita dengan ragam bahasa krama§
A. Katrangan
Manungsa warganing bebrayan mesthi ora bisa uwal saka manungsa liyane. Ing saben dinane mesthi mbutuhake informasi. Informasi utawa kabar bisa katemokake saka medhia elektronik kayata radhio, televisi, internet lsp, utawa saka medhia ora elektronik kayata kalawarti, ariwarti, lan buku. Ngandharake kabar utawa informasi marang wong liya kuwi ora gampang, apa maneh ngandharake ing ngarepe wong akeh, bisa-bisa apa kang arep dikabarake malah salah kedadeyane.
Informasi iku sawijining bab kang nyebutake utawa njlentrehake sawijining bab utawa perkara. Infomasi mau bisa awujud pawarta, artikel, asil ilmiah lsp. Informasi kang diwenehake marang wong liya kudu cetha lan bisa ditampa pamiyarsane (wong kang nyemak), mula saka kuwi kudu nggatekake bab-bab ing ngisor iki.
1. Pocapan (lafal), kudu nggatekake aksara vocal apa dene konsonan
2. Lagu ukara, gegayutan karo cendhek dhuwure swara (nada)
3. Intonasi (jeda), mapane punggelan ukara
4. Pandelenging netra sabisa-bisa duweni prabawa kanthi pandulu kang jejeg
5. Maca utawa micara kanthi sikep kang santun
Supaya apa kang arep dikabarake marang wong liya ora salah kedaden, kang kudu digatekake yaiku :
• Sumber informasi kudu cetha
• Kudu ngerti isine
• Informasine kudu anyar, actual lan bisa dipercaya
• Kanggo sapa kabar mau
• Kabar mau ora kena ditambah-tambahi utawa dikurangi
• Tujuane menehi kabar marang wong liya
• Paedahe informasi mau kanggo wong liya
Tuladha informasi 1
Dhalang Bocah 77 andon kawasisan ing TBJT
Dhalang bocah udakara cacah 77 saka sawetara dhaerah andon kawasisan mbabar karya jroning pagelaran Temu Dhalang Cilik Nusantara IV 2011, kang ginelar ing Pendhapa Taman Budaya Jawa Tengah (TBJT) utawa TBS Sala, wiwit senen nganti setu, tanggal 4 – 9 Juli 2011. Nalika adicara iki dibukak, para pamirsane antuk panglipur pagelaran campuran kanthi lakon Gathutkaca Jedhi. Lakon iki dibabar jroning wujud pakeliran lan wayang wong. Kabeh diparagani para bocah. Miturut Pangarsa adicara , Mudjiono, adicara iki sansaya ngrembaka becik lan antuk kawigaten kang luwih dening warga bebrayan. Gunggunge kang ngeloni uga tambah akeh. Diajab, adicara iki saliyane dadi srana nguri-uri seni tradhisi, uga bisa nuwuhake dhalang-dhalang anyar kang mumpuni.
Sumber : Jagad Jawa Sala Pos
Tuladha informasi 2
Wasis Ngrebab
Warta manawa music tradhisional Jawa utawa karawitan iku ditresnani warga manca pancen ora wates kabar ngayawara. Ing kutha Sala, akeh banget warga manca sing aweh kawigaten marang karawitan, kepara nganti ana sing kepengin gladhen kanthi temenan. Sawetara warga manca iku uga banjur kuliyah ing Institut Seni Indonesia (ISI) Sala, saperlu sinau luwih jero marang musik karawitan kuwi. Umpamane John Rea, warga Amerika Serikat. Tumrape John, karawitan iku kaya dene irama kang bisa kanggo tamba lan bisa ngayem-yemi ati. Iramane kang alus lan ngandhut daya lan rasa kang tandhes iku sing bisa nggawa swasana awak kaya nalika meditasi. Kabeh dadi wening lan tentrem. “Karawitan iku music sing paling endah, sing dakrasakake”ujare John, nalika ditemoni ing balai Soedjatmoko Sala, dina Senen 15 Agustus 2011. John dhewe bisa diarani wus trampil main rebab lan gender, rong jinis gamelan sing dadi cekelane sasuwene iki. Ilmu karawitan iku antuk saka ISI Sala, nalika John kuliah ing papan kono.
Sumber: Jagad Jawa, Sala Pos
Tuladha Informasi 3
Warga kangelan nyinau naskah kuna
Naskah warisane leluhur satemene ngandhut maneka warna jinis warta kang luwih pepak tinimbang tinggalan kang awujud wewangunan. Amarga tinggalan naskah kuno iku bisa nggambarake jaman ja mbejuja, kang nyimpen lan isi wohing pikiran, rasa, adat, sarta kabar jaman mbiyen. Dene naskah-naskah bangsa kita biyasane disimpen ing perpustakaan-perpustakaan, museum, lan uga simpenan pribadi kang isih durung ketata lan cinathet. Iman Sutardjo, dhosen Sastra Dhaerah FSSR UNS Sala nalika medhar andharan ing pirembugan ngenani naskah kuna ing Balai Soedjatmoko Sala, dina Kemis, tanggal 17 November 2011, ngandharake menawa akehe naskah kuna iku kurang jumbuh karo kawigaten lan upayane masarakat kanggo maca, ndhudhah kandhutan isine supaya bisa ditrapake sarta disumbangakae marang upaya mbangun watake bangsa. Masarakat ora pati nggatekake naskah kuna jalaran kangelan anggone maca lan nyinau naskah-naskah kuna, utamane prakara tulisan lan basane. Naskah kang arupa karya sastra lawas duweni ciri mligi kang ora ana jroning sastra modheren, kayata jinise aksara, basa, wujude karya sastra lan liya-liyane.
Gladhen
A. Kanthi gilir gumanti siswa maca informasi ing dhuwur, siswa liyane nyemak kanthi premati, lafal, lagu, intonasi uga wosing informasi. Banjur mangsuli pitakonan lan menehi tanggapan informasi kang diwaca.
Saka informasi 1-3, golekana:
1. Saka ngendi sumbere informasi kasebut?
2. Apa irah-irahane?
3. Kapan dumadine kadadeyan mau?
4. Apa wos surasane informasi kasebut?
5. Kepiye tanggapanmu ngenani informasi kasebut dikantheni alesane?
Tugas Terstruktur
Goleka pawarta saka internet, banjur tulisen informasi mau awujud artikel kang bakale diandharake marang kancamu!
I. mendengarkan
Standar Kompetensi : Mendengarkan
Mampu mendengarkan dan memahami serta menanggapi berbagai ragam wacana lisan non sastra berupa pengumuman , berita dan cerita
Kompetensi Dasar : Mendengarkan berita yang disampaikan melalui media elektronik
Menyebutkan sumber berita§Indikator :
Menyebutkan pokok-pokok isi berita§
Menyampaikan isi berita secara lisan dalam ragam bahasa krama.§
Menanggapi (isi) berita yang disampaikan secara lisan.§
Menyusun berita dengan topik yang lain dalam ragam bahasa krama.§
A. PAWARTA
Wong urip ing donya iki duwe butuh. Saben dinane nindakake pagawean. Pagawean iku kanggo nyukupi butuhing urip. Nalika ngaso, warna-warna kagiyatan kang dilakoni, tuladhane maca Koran, ngrungokake radio, nonton tv, saliyane iku ana wong sing seneng golek pawarta anyar. Pawarta iku bisa lumantar Koran, pawarta saka radhio lan pawarta saka TV. Pawarta asipat informative, isine ngabarake marang khalayak umum.
Supaya bisa ngrungokake pawarta lan nanggapi pawarta kanthi bener, para siswa kudu :
• Mbudidaya milih pawarta kang cocog karo sing diperlokake
• Tansah ngrungokake pawarta kanthi tlesih lan tliti
• Nemokake isi bakune pawarta
• Bisa mbedakake kanyatan lan panemu
• Bisa ngudhal lan tumanggap marang isine pawarta
.Saben dina ana wae pawarta anyar kang bisa diwaca utawa dirungokake. Kanthi pawarta, masyarakat dadi mangerteni informasi kang lagi nedhenge-nedhenge dirembug.
Perlu dimangerteni, panulise pawarta iku mesthi nggunakake metodhe 5W1H utawa ing basa Indonesia kerep diarani ASAKADAMBA, Pangertene padha yaiku apa, sapa, kapan, ing ngendi, genea lan kepriye kedadeane.
Manawa lagi ngrungokake pawarta ana bab-bab wigati kang kudu dimangerteni utawa digatekake. Bab – bab kang perlu digatekake ing antarane:
1. Saka ngendi sumbere pawarta
2. Kapan pawarta kaandharake
3. Sapa kang ngandharake
4. Apa isine
5. Kepriye kadadeyane
Ngrungokake pawarta kang digiyarake lumantar radio/TV pancen rada angel, awit ora bakal dibaleni. Supaya bisa ngrungokake pawarta perlu kawigaten kang mligi (konsentrasi).
Pawarta kang dibeberke lumrahe nganggo basa lugu (resmi). Tegese dudu basa endah utawa basa paguneman, supaya wong kang ngrungokake gampang anggone nampa lan sanalika mudheng isine.
Pawarta 1.
Dina selasa nganti tekan jemuwah, tanggal 15 - 18 November 2011,l Perpustakaan Nasional lan Balai Soedjatmoko Sala nggelar adicara pameran naskah kuno, buku kuno, lan peta kuno. Miturut pawarta kang ditampa Espos saka Pengelola Balai Soedjatmoko Sala, Yunanto Sutyastomo, sasuwene iki naskah kuno amung disinau kanggo panaliten utawa bahan gawe disertasi, kamangka kasugihan budaya iki aweh gambaran akeh ngenani sujarah, piwulang lan tradhisi bangsa iki. Pameran kang diadani dening Perpustakaan Nasional lan Balai Soedjatmoko iki bebas ditekani dening sapa bae, wiwit jam 09.00 nganti 21.00 WIB. Perpustakaan Nasional bakal mamerake naskah kuno, buku kuna, lan peta kuna.
Pawarta 2.
Jemuwah wengi tanggal 14 November 20011 Kampus Institut Seni Indonesia (ISI) Sala dadi segara manungsa. Warga saka dhaerah ngendi-endi padha tumpleg bleg dadi siji, bebarengan ngrayakake pambukane adicara agung Festival Kesenian Indonesia (FKI) VII 2011. Ing pendhapa ISI, atusan wong uyel-uyelan kepengin nonton pagelaran agung antarane Gamelan Pakurmatan lan Gong Gedhe. Bakune, dadi suguhan kang ora umum lan mirunggan.Gong Gedhe kang ditabuh dening para mahasiswa ISI Denpasar iku ngandhut daya kang ora biasa. Marai nggugah semangat lan daya kang linuwih. Tabuhan gamelan kang cepet iku pancen dadi ciri mligine irama Bali. Ndadekake awak dadi trengginas lan luwih gumregah. Dene babaran Gamelan Pakurmatan saka ISI Sala lan pitung mahasiswa pawiyatan luhur seni sak Indonesia ora kalah apike. Swasana sing dirasakae semu wingit. Pambeksa 7 kang asale saka ISI Sala, ISI Ngayogyakarta, ISI Denpasar, ISI Padangpanjang, IKJ, STSI Bandung lan STKW Surabaya, iku bisa mbabar joged kang adiluhung sarta gandhes luwes.
Pawarta 3
Lakon Wahyu Baskara Jati iku crita wayang kulit kang wus kababar dening dhalang Ki Sutiyono lan Ki Suparjo ing latar sekolahan SMPN 3 Kebakkramat, Karanganyar, jemuwah tanggal 18 November 2011. Lakon Wahyu Baskara Jati iki dibabar kanggo ngregengake pengetan ambal warsa kaping-94 Kabupaten Karanganyar sarta pengetan ambal warsane PGRI taun 2011. Mula, crita kang diangkat nengenake kiprahe guru jroning jagad pamulangan. “Negara kita mbutuhake wong kang bisa aweh pepadhang kang sejati. Ing kene iki digambarake jroning wujud guru. Guru iku dadi wong kang bisa nampa wahyu baskara jati kango madhangi jagad, lan minterake manungsa”, pratelane Ki Sutiyono, nalika ditemoni ing papan adicara. Negara kita iki pancen mbutuhake guru lan pemimpin sing bisa aweh patuladhan marang siswa utawa rakyat kang dipimpin. Sebab sejatine sak conto iku luwih becik ketimbang sewu pitutur. Pagelaran wayang kulit iku uga kanggo aweh piwulang kautaman lan patuladhan marang para siswa sing dadi pamirsane.Sadurunge pagelaran wayang kulit, kabeh siswa lan guru padha ngleksanakake upacara gendera kanthi busana lan basa Jawa. Lan dibacutake maneka warna adicara, kayata maca geguritan, lomba keluwesan busana Jawa, sarta pagelaran wayang.
Gladhen
Rungokna salah siji pawarta basa Jawa kang digiyarake lumantar radhio utawa TV, banjur tulisen bab-bab kang wigati ing ngisor iki!
1. Apa irah – irahane pawarta mau?
2. Kapan wektune pawarta mau kawacakake?
3. Sapa pawongan kang macakake?
4. Saka ngendi sumbere pawarta?
5. Gaweya synopsis (ringkesan) isine pawarta mau!
Tugas Terstruktur
Goleka pawarta saka ariwarti, kalawarti utawa internet kang isih migunakake basa Indonesia banjur diganti dadi basa Jawa migunakake basa krama kang becik!
Kegiatan Mandiri Tidak Terstruktur
Rungokna pawarta saka TV, Radio utawa internet, banjur tulisen isine pawarta mau. Tulisen uga sumber pawarta mau saka ngendi. Sabanjure wenehana tanggapanmu babagan isine pawarta!
II. BERBICARA
Standar Kompetensi : Berbicara
Mampu mengungkapkan pikiran, pendapat, gagasan, dan perasaan secara lisan nonsastra maupun sastra dengan menggunakan berbagai ragam dan unggah-ungguh bahasa Jawa.
Kompetensi Dasar : Menyampaikan informasi yang diperoleh melalui radio, televisi, atau internet
Menyebutkan secara lisan§Indikator : sumber berita
Menyebutkan secara lisan pokok-pokok isi berita§
Menyampaikan isi berita secara lisan dalam ragam bahasa krama§
Menanggapi isi berita yang disampaikan secara lisan§
Mengungkap kembali isi berita dengan ragam bahasa krama§
Menyusun berita dengan ragam bahasa krama§
A. Katrangan
Manungsa warganing bebrayan mesthi ora bisa uwal saka manungsa liyane. Ing saben dinane mesthi mbutuhake informasi. Informasi utawa kabar bisa katemokake saka medhia elektronik kayata radhio, televisi, internet lsp, utawa saka medhia ora elektronik kayata kalawarti, ariwarti, lan buku. Ngandharake kabar utawa informasi marang wong liya kuwi ora gampang, apa maneh ngandharake ing ngarepe wong akeh, bisa-bisa apa kang arep dikabarake malah salah kedadeyane.
Informasi iku sawijining bab kang nyebutake utawa njlentrehake sawijining bab utawa perkara. Infomasi mau bisa awujud pawarta, artikel, asil ilmiah lsp. Informasi kang diwenehake marang wong liya kudu cetha lan bisa ditampa pamiyarsane (wong kang nyemak), mula saka kuwi kudu nggatekake bab-bab ing ngisor iki.
1. Pocapan (lafal), kudu nggatekake aksara vocal apa dene konsonan
2. Lagu ukara, gegayutan karo cendhek dhuwure swara (nada)
3. Intonasi (jeda), mapane punggelan ukara
4. Pandelenging netra sabisa-bisa duweni prabawa kanthi pandulu kang jejeg
5. Maca utawa micara kanthi sikep kang santun
Supaya apa kang arep dikabarake marang wong liya ora salah kedaden, kang kudu digatekake yaiku :
• Sumber informasi kudu cetha
• Kudu ngerti isine
• Informasine kudu anyar, actual lan bisa dipercaya
• Kanggo sapa kabar mau
• Kabar mau ora kena ditambah-tambahi utawa dikurangi
• Tujuane menehi kabar marang wong liya
• Paedahe informasi mau kanggo wong liya
Tuladha informasi 1
Dhalang Bocah 77 andon kawasisan ing TBJT
Dhalang bocah udakara cacah 77 saka sawetara dhaerah andon kawasisan mbabar karya jroning pagelaran Temu Dhalang Cilik Nusantara IV 2011, kang ginelar ing Pendhapa Taman Budaya Jawa Tengah (TBJT) utawa TBS Sala, wiwit senen nganti setu, tanggal 4 – 9 Juli 2011. Nalika adicara iki dibukak, para pamirsane antuk panglipur pagelaran campuran kanthi lakon Gathutkaca Jedhi. Lakon iki dibabar jroning wujud pakeliran lan wayang wong. Kabeh diparagani para bocah. Miturut Pangarsa adicara , Mudjiono, adicara iki sansaya ngrembaka becik lan antuk kawigaten kang luwih dening warga bebrayan. Gunggunge kang ngeloni uga tambah akeh. Diajab, adicara iki saliyane dadi srana nguri-uri seni tradhisi, uga bisa nuwuhake dhalang-dhalang anyar kang mumpuni.
Sumber : Jagad Jawa Sala Pos
Tuladha informasi 2
Wasis Ngrebab
Warta manawa music tradhisional Jawa utawa karawitan iku ditresnani warga manca pancen ora wates kabar ngayawara. Ing kutha Sala, akeh banget warga manca sing aweh kawigaten marang karawitan, kepara nganti ana sing kepengin gladhen kanthi temenan. Sawetara warga manca iku uga banjur kuliyah ing Institut Seni Indonesia (ISI) Sala, saperlu sinau luwih jero marang musik karawitan kuwi. Umpamane John Rea, warga Amerika Serikat. Tumrape John, karawitan iku kaya dene irama kang bisa kanggo tamba lan bisa ngayem-yemi ati. Iramane kang alus lan ngandhut daya lan rasa kang tandhes iku sing bisa nggawa swasana awak kaya nalika meditasi. Kabeh dadi wening lan tentrem. “Karawitan iku music sing paling endah, sing dakrasakake”ujare John, nalika ditemoni ing balai Soedjatmoko Sala, dina Senen 15 Agustus 2011. John dhewe bisa diarani wus trampil main rebab lan gender, rong jinis gamelan sing dadi cekelane sasuwene iki. Ilmu karawitan iku antuk saka ISI Sala, nalika John kuliah ing papan kono.
Sumber: Jagad Jawa, Sala Pos
Tuladha Informasi 3
Warga kangelan nyinau naskah kuna
Naskah warisane leluhur satemene ngandhut maneka warna jinis warta kang luwih pepak tinimbang tinggalan kang awujud wewangunan. Amarga tinggalan naskah kuno iku bisa nggambarake jaman ja mbejuja, kang nyimpen lan isi wohing pikiran, rasa, adat, sarta kabar jaman mbiyen. Dene naskah-naskah bangsa kita biyasane disimpen ing perpustakaan-perpustakaan, museum, lan uga simpenan pribadi kang isih durung ketata lan cinathet. Iman Sutardjo, dhosen Sastra Dhaerah FSSR UNS Sala nalika medhar andharan ing pirembugan ngenani naskah kuna ing Balai Soedjatmoko Sala, dina Kemis, tanggal 17 November 2011, ngandharake menawa akehe naskah kuna iku kurang jumbuh karo kawigaten lan upayane masarakat kanggo maca, ndhudhah kandhutan isine supaya bisa ditrapake sarta disumbangakae marang upaya mbangun watake bangsa. Masarakat ora pati nggatekake naskah kuna jalaran kangelan anggone maca lan nyinau naskah-naskah kuna, utamane prakara tulisan lan basane. Naskah kang arupa karya sastra lawas duweni ciri mligi kang ora ana jroning sastra modheren, kayata jinise aksara, basa, wujude karya sastra lan liya-liyane.
Gladhen
A. Kanthi gilir gumanti siswa maca informasi ing dhuwur, siswa liyane nyemak kanthi premati, lafal, lagu, intonasi uga wosing informasi. Banjur mangsuli pitakonan lan menehi tanggapan informasi kang diwaca.
Saka informasi 1-3, golekana:
1. Saka ngendi sumbere informasi kasebut?
2. Apa irah-irahane?
3. Kapan dumadine kadadeyan mau?
4. Apa wos surasane informasi kasebut?
5. Kepiye tanggapanmu ngenani informasi kasebut dikantheni alesane?
Tugas Terstruktur
Goleka pawarta saka internet, banjur tulisen informasi mau awujud artikel kang bakale diandharake marang kancamu!
PAWARTA
1. Definisi
Pawarta yaiku
cathetan kadadeyan utawa prastawa kang diwedharake ing sajroning tulisan ing
media cetak, utawa laporan ing media elektronik. Kadadeyan utawa prastawa kang
diwedharake iku awujud kadadeyan saben wektu sing ana ing ndonya iki, umpamane:
lindhu (gempa bumi), perang, rudapeksa (pemerkosaan), banjir, lan liya-liyane.
2. Jinis Pawarta
- Pawarta
Dadakan
Pawarta dadakan
yaiku pawarta kang wektu lan panggonan kadadeyane ora kena dipesthekake.
Tuladha: kacilakan montor mabur, banjir, kebakaran, lan liya-liyane.
- Pawarta
Ndinan
Pawarta ndinan
yaiku pawarta kang wektu lan panggonan kadadeyane wis dimangerteni sadurunge.
Tuladha: pembukaan sekolah anyar, kunjungan presiden ing Batang, lan
liya-liyane.
- Pawarta
Crita
Pawarta crita
yaiku pawarta kang ora dibatesi dening wektu lan panggonan, nggambarake objek
kang nengsemake/human interest. Pawarta iki diwedharake mung kanggo
hiburan utawa selingan. Tuladha: crita objek wisata, crita bab
kesenengan/hobby, lan liya-liyane.
3. Perangan Pawarta
a. Sesirah
Sesirah yaiku
perangan pawarta kang dhisik dhewe, biasane mung ditulis nganggo tembung-tembung
supaya nuwuhake minat supaya wong gelem maca isi pawartane.
b. Angle/Ringkesan
Angle yaiku
ukara kang nggambarake ringkesane isi pawarta, biasane ditulis kandel ing
sangisore sesirah.
c. Isi Pawarta
Isi pawarta
yaiku ukara-ukara kang njlentrehake pratawa ngenani apa, ana ngendi lan kapan
kadadeyan iku dumadi.
d. Gambar
Gambar yaiku
perangan pawarta kanggo nuduhake kaya ngapa kadadeyan prastawa kanthi kasat
mata. Ing media cetak awujud foto, lan ing media elektronik awujud video.
e. Sumber
Sumber yaiku
mujudake pawongan kang menehi katerangan utawa komentar marang dumadine
prastawa iku. Sumber bisa mujudake seksi tumrap kadadeyan, utawa pihak kang
nduweni kewajiban kanggo nuntasake kadadeyan iku.
Tuladha
1. Pawarta Dadakan
Prawan Ayu Ditemokake Tiwas lan Ora Nganggo Busana ing Jembatan Kecepak
Prawan ayu 18
taun ditemokake tiwas lan ora nganggo busana sethithik-thithika ing cedhake
kreteg Kecepak, Batang. Prawan iku dinuga dipateni sakwise dirudapeksa dening
sawijining nom-noman.
|
Ing ngisore bruk iki lokasi ditemokake korban
|
nyalawadi. ”Barang iku langsung tak parani amarga
aku penasaran, jebul jisime menungsa,” kandhane Garry. Sawise weruh menawa
barang iku awujud mayit, Garry dikancani warga lan lurah Kecepak Samuel, 32,
banjur lapuran menyang Polres Batang.Amarga sigape aparat Polres Batang, mung
merlokake wektu rong dina kanggo miyak wadi sapa satemene kang wis tega
mateni prawan kang ayu banget iku.
Sawijining staf bareskrim Polres Batang ngandhakake
menawa tiwase bocah wadon iku ana
|
gandheng cenenge karo bocah lanang kang arane
Richard, kang dinuga nduweni rasa seneng marang Shandra. ”Amarga Shandra ora
gelem nampa tresnane Richard, dheweke banjur ngrudapeksa Shandra sadurunge
dipateni,” mengkono manut katrangane staf iku.
Sawetara wektu iki Richard isih dadi buron, amarga
rikala petugas nggoleki menyang omahe ing desa Lawang Aji, dheweke ora ana.
Dene wong tuwa Richard mung pasrah nalika anake ngalami kadadeyan kang kaya
mengkono iku. (Chy)
|
|
|
BATANG- Prawan ayu
kang diweruhi arane Shandra ditemokake tiwas lan ora nganggo busana
sethithik-thithika ing sisih kidul etan kreteg Kecepak, Batang rikala dina
Jemuwah 1 Januari 2010. Manut pamariksane polisi, prawan kang umure udakara
18
|
taun iku dipateni sakwise dirudapeksa.
Garry William, 54, salah sawijine warga Kecepak sing
pisanan meruhi jasad korban Setu (2/1) esuk kira-kira jam enem-an ngandharake
menawa wektu iku nalika arep adus ing kali kono, dheweke weruh barang kang
|
||
2. Pawarta Ndinan
JEKSA NJALUK
MUNDHAK GAJI
Jakarta, PS. Jaksa Agung
Hendarman Supandji nalika rapat dengar pendapat karo Komisi III DPR, Senen
(9/11) mratelakake, kanggo nyegah praktek dol tinuku perkara antarane jeksa
karo pihak sing kesangkut kasus hukum, anggarane kejaksaan kudu diundhakake.
Awit kanggo nindakake reformasi ing lembaga kejaksaan, Hendarman mbutuhake
anggaran Rp 10 triliun. Manut Hendarman, taun iki anggaran kejaksaan kepetung
sethithik, yaiku Rp 1,9 triliun. Winatese anggaran mau ngambet marang winatese
karaharjaning jeksa. Temahane saperangan jeksa padha nindakake praktek kang
asor kanthi dol tinuku perkara.
Ketua Komisi III DPR Benny K. Harman ngandharake, DPR wis nyarujuki usule
pamarentah yen taun ngarep anggaran kejaksaan mundhak dadi Rp 2,5 triliun.
Benny ora nampik yen kanggo njejegage hokum dibutuhake undhak-undhakan
anggaran. Mung wae undhak-undhakan mau kudu dicundhukake klawan kahanan dhuwite
Negara. Sok mengkonoa, kandhane Benny, gaji cumpen ora kena kanggo alas an
tumrap jeksa kanggo nindakake dol tinuku perkara. Benny ngajap mundhake
anggaran mau diimbangi karo undhak-undhakane kinerja kejaksaan. (Rep)
3. Pawarta Crita
Wisatawan
Mancanegara Wis Padha Mangerteni Anane Museum Bathik ing Pekalongan
Dening: Ani Devi Ariyanti, Erlangga, Intan Wahyuning Sari, lan Saiful Arif
Museum Bathik Pekalongan
Pekalongan, SP- Museum Bathik
Pekalongan ing Jalan Jatayu No. 1 Pekalongan, Jawa Tengah, mujudake salah
sawijining panggonan kanggo plesir ing preinan wulan pasa, supaya bisa nambah
wawasan ngenani budaya Indonesia.
Museum Bathik iki minangka bangunan peninggalan kolonial Walanda kang
mbiyen mujudake Kantor Keuangan Pabrik Gula, lan dibangun taun 1906. Ananging,
wiwit tanggal 12 Juni 2006, bangunan iku didadekake Museum Bathik dening
Yayasan Kakin, lan diresmekake langsung dening presiden Susilo Bambang
Yudhoyono.
Museum iki nduweni koleksi kurang luwing 1002 warna bathik kang asale saka
saknuswantara. Saben petang wulan pisan, panatane kain bathik ing saben
pajangan dipindhah panggonan, tujuwane supaya ora mboseni tumrap wong-wong kang
teka ing museum.
Ing museum bathik iku, kita bisa niti pirsa sakkabehe corak bathik kang
dipajang, kita uga bisa takon babagan bathik marang petugas, malah uga
diparengake njajal carane mbathik, utawa belanja souvenir.
Tumekane dina iki, wis akeh wisatawan mancanegara lan pribumi kang nekani
museum iku.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar